Vandaag vond de stuurgroep leefmilieukwaliteit Genk-Zuid plaats waarin de betrokken gemeenten (Genk, Zutendaal, Diepenbeek en Bilzen), provincie Limburg, Vlaamse overheidsdiensten en het lokale bedrijfsleven zetelen.
De Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) stelde de nieuwe resultaten van de luchtmetingen voor die op de meest relevante plaatsen gemeten wordt.
Hoe zit het met de luchtkwaliteit in 2023?
Dioxine- en PCB-depositie
De VMM voert dioxine- en PCB-depositiemetingen uit in Genk en Zutendaal. In Genk meet de VMM zowel in de industriezone (Swinnenwijerweg) als in de dichtstbijzijnde woonzone (Loskaaistraat).
In Zutendaal meet de VMM in de industriezone (Tiendenstraat) en sinds april 2022 ook in het woongebied (rotonde Molenblookstraat/Daalstraat).
In 2022 zijn er in de woonzones van Genk en Zutendaal geen resultaten boven de maand- en jaardrempelwaarde. De gemeten deposities van dioxines en PCB’s in de woonzones zijn veel lager dan in de industriezone.
De VMM gebruikt de drempelwaarden om aan te geven/in te schatten welke regio’s opvolging verdienen. Deze toetsing gebeurt enkel in de woonzone en in agrarisch gebied omdat er voor deze zones een link is met de voedselketen. In industriezones is er normaal gezien geen link met de voedselketen. Omdat er op de industriële locaties toch mensen wonen, wordt daar een indicatieve toetsing uitgevoerd. Zowel in de industriezone van Genk als Zutendaal liggen – met uitzondering van 1 meting – alle resultaten boven de maandgemiddelde drempelwaarde. Ook de jaargemiddelde drempelwaarde wordt overschreden in beide industriezones.
VMM zit sinds begin 2022 de werkgroep dioxines/PCB’s voor die bestaat uit het departement Omgeving, OVAM, departement Zorg en FAVV. De werkgroep heeft in 2022 volgende maatregelen geformuleerd in de directe omgeving van schrootbedrijven met shredders om de blootstelling aan dioxines/PCB’s via verspreiding van lucht verder te verminderen:
- Afleiden van een hanteerbare en geactualiseerde toetsingswaarde voor PCB’s/dioxines in depositie;
- Uitbreiding van de monitoring van de depositie van dioxines en PCB’s in samenwerking met en op kosten van de bedrijven. Ook de sectorfederatie DENUO is betrokken;
- Verder inzetten op emissiereductie bij schrootbedrijven met shredder, door o.a. de herziening van de BBT-studie schrootverwerking en sloperij en een opvolgingsplicht in de vergunningen van de schrootbedrijven met shredder;
- Opvolgen van de Waalse humane biomonitoringsmeetcampagne nabij schrootbedrijven met shredders.
Zware metalen
In 2022 lag het jaargemiddelde van nikkel onder de Europese streefwaarde. Daarnaast lagen ook de jaargemiddelden van arseen, cadmium, lood en mangaan onder de Europese grens- en streefwaarden en de advieswaarden van de wereldgezondheidsorganisatie (WGO). In vergelijking met 2021 is er een lichte stijging van de nikkel-, mangaan- en chroomconcentraties.
Andere parameters
Daarnaast voert de VMM in de regio Genk ook metingen uit van fijn stof, gasvormig kwik, polycyclische aromatische koolwaterstoffen en vluchtige organische stoffen.
De jaargemiddelden van fijn stof, benzo(a)pyreen en benzeen liggen onder de Europese grens- of streefwaarden. Ook wordt de Europese grenswaarde voor dagwaarden van fijn stof niet overschreden. In 2022 werden de WGO-advieswaarden voor tolueen en kwik gehaald, deze voor fijn stof werden overschreden. Dit is niet alleen in Genk maar ook op tal van andere plaatsen in Vlaanderen. De stijgende trend van PM10-stof van 2019-2021 werd doorbroken met een lager jaargemiddelde in 2022. Voor fijn stof zijn de gemiddelden in Genk hoger dan gemiddeld in Vlaanderen.
Omwille van de lage concentraties en besparingen heeft de VMM de metingen van PAK’s en kwik begin 2023 stopgezet.
Hoe zit het met de impact op de gezondheid van de omwonenden?
Dioxine- en PCB-depositie
De dioxineachtige PCB’s in de omgeving van de schrootverwerkende bedrijven in Genk-Zuid en Zutendaal blijven een aandachtspunt. Deze stoffen komen vooral via voeding in de mens terecht. Zoals reeds in het verleden geadviseerd, kunnen omwonenden blootstelling vermijden door geen eieren van eigen kippen te eten, en zelf geteelde groenten goed te wassen. Bijkomend is het aangeraden om komkommers, courgetten en pompoenen te schillen vooraleer te consumeren. Een mix van oorsprong van de voeding (winkel, moestuin, …) is steeds aangeraden. Voor meer gerichte info kan u terecht op: www.genk.be/gezondheidstips-en-praktisch-advies.
Andere parameters
Er blijft een verhoogd risico op gezondheidseffecten bestaan door de aanwezigheid van zware metalen – voornamelijk (zeswaardig) chroom en in mindere mate nikkel – in de omgevingslucht. Dit risico is het hoogst in de nabijgelegen woonzones ten noordoosten van de industriezone Genk-Zuid.
De longen zijn het meest gevoelig voor blootstelling aan deze zware metalen: levenslange blootstelling aan de gemeten concentraties houdt een extra risico op longkanker in.
De gemeten concentraties fijnstof, benzeen en benzo(a)pyreen in de omgeving van Genk-Zuid zijn gezondheidskundig relevant. De concentraties van benzeen en benzo(a)pyreen zijn vergelijkbaar met de situatie in de rest van Vlaanderen, de fijnstofconcentraties PM10 zijn hoger dan gemiddeld in Vlaanderen.
Preventietips
Door het toepassen van enkele eenvoudige preventietips kunnen de risico’s aanzienlijk verlagen. Deze kan je terugvinden op www.genk.be/genkzuid. Natuurlijk blijft bronopsporing en bronaanpak de belangrijkste maatregel.
Schrootverwerkende bedrijven met shredder op industrieterrein Genk-Zuid
Euregio Recycling Belgium in Zutendaal
Op 12 januari 2023 heeft de deputatie een vergunning verleend voor het veranderen en verbeteren van de inrichting. Deze vergunning loopt tot 29 november 2027.
Stevens Recycling in Genk
De deputatie weigerde de hervergunningsaanvraag op 15 februari 2023. Stevens Recycling tekende beroep aan bij de minister en deze procedure is nog lopend.
Bijstelling vergunningsvoorwaarden shredderbedrijven
Er werd een traject opgestart om de VLAREM-regelgeving aan te passen waardoor alle Vlaamse shredderbedrijven zelf verantwoordelijk worden gesteld voor depositiemetingen en toetsing aan de drempelwaarden. Hierbij is voorzien dat meetresultaten bezorgd worden aan de relevante overheidsinstanties. Op basis van de verwachte doorlooptijd van een aanpassing van de VLAREM-regelgeving besliste het Departement Omgeving (in samenwerking met de VMM) om de vergunningsvoorwaarden van alle Vlaamse shredderbedrijven nu al aan te passen. Hier werd in eerste instantie gestart met de grotere installaties, welke vallen onder het toepassingsgebied van de Europese richtlijn Industriële Emissies. Deze procedures zijn lopend bij de deputatie.
Verdere acties
De stuurgroep Genk-Zuid heeft mogelijke problemen vastgesteld met de continuïteit van de dioxine- en PCB-metingen bij de overdracht van de metingen van VMM naar de bedrijven. De stuurgroep vraagt aan de VMM om de bestaande metingen te continueren totdat de bedrijfsmetingen effectief een periode van 1 jaar hebben plaats gevonden.
De Omgevingsinspectie van het Departement Omgeving blijft opvolgen of de schrootbedrijven de vergunningsvoorwaarden naleven.
Vanuit het departement Omgeving loopt de Vlaamse campagne “Gezond uit eigen grond” in 2023 verder.